Bố cục trong nhiếp ảnh là nghệ thuật sắp xếp các yếu tố trong khung hình để tạo ra tác phẩm hài hòa, cuốn hút. Không bị ràng buộc bởi quy tắc cứng nhắc,
kỹ thuật bố cục nhiếp ảnh, được
Streamnow áp dụng, dựa trên hàng ngàn năm kinh nghiệm của các nghệ sĩ. Những nguyên tắc này giúp định hướng ánh nhìn, tạo điểm nhấn ấn tượng và truyền tải câu chuyện tinh tế, làm đẹp bức ảnh, khơi gợi cảm xúc sâu sắc và để lại dấu ấn khó phai trong lòng người xem.
Quy tắc một phần ba
Quy tắc một phần ba là một kỹ thuật bố cục nhiếp ảnh đơn giản nhưng hiệu quả, giúp bức ảnh trở nên cuốn hút hơn. Bạn chia khung hình thành 9 phần đều nhau bằng hai đường kẻ dọc và hai đường kẻ ngang, tạo thành lưới 3×3. Hầu hết máy ảnh hiện đại đều tích hợp chế độ hiển thị lưới này trong chế độ live view – hãy tham khảo hướng dẫn sử dụng máy ảnh để kích hoạt tính năng này.
Thay vì đặt chủ thể chính giữa khung hình như thói quen tự nhiên, quy tắc này khuyến khích bạn bố trí các yếu tố quan trọng dọc theo các đường kẻ hoặc tại các điểm giao nhau của chúng, thường gọi là “điểm vàng”. Cách sắp xếp này tạo cảm giác cân đối, thu hút ánh nhìn và mang lại chiều sâu cho bức ảnh.

Quy tắc một phần ba
Ví dụ, trong một bức ảnh phong cảnh hoặc khi
quay phim sự kiện chuyên nghiệp, tôi đặt đường chân trời dọc theo đường kẻ ngang phía dưới cùng và cây lớn nhất nằm trên đường kẻ dọc bên phải. Sự sắp xếp này tạo nên một bố cục hài hòa, tự nhiên, khiến hình ảnh hoặc video trở nên sống động và ấn tượng hơn so với việc đặt cây hoặc chủ thể chính ở chính giữa khung hình. Áp dụng thường xuyên quy tắc một phần ba, bạn sẽ thấy bức ảnh hoặc đoạn phim sự kiện của mình trở nên chuyên nghiệp và thu hút hơn.

Quy tắc một phần ba trong chụp ảnh
Bố cục được thiết kế cân xứng quanh một trục trung tâm
Đặt chủ thể chính giữa khung hình đôi khi mang lại hiệu quả thị giác ấn tượng. Bố cục trung tâm đặc biệt phù hợp với các cảnh có tính đối xứng, tạo nên vẻ đẹp hài hòa, đặc biệt trong khung hình vuông.
Bức ảnh chụp cầu Ha’penny tại Dublin là một ví dụ lý tưởng cho bố cục trung tâm. Kiến trúc độc đáo và những con đường cân đối là những chủ thể hoàn hảo, tôn lên sức hút của kiểu bố trí này.

Bố cục được thiết kế cân xứng
Hậu kỳ ảnh là quá trình chỉnh sửa và xử lý hình ảnh sau khi chụp để tối ưu hóa chất lượng và tăng tính thẩm mỹ. Cảnh vật với hình ảnh phản chiếu mang đến cơ hội tuyệt vời để khai thác tính đối xứng trong nhiếp ảnh. Trong bức ảnh này, tôi đã kết hợp khéo léo quy tắc một phần ba và bố cục đối xứng để tạo nên một tác phẩm hài hòa. Cây ở phía bên phải khung hình in bóng xuống mặt hồ phẳng lặng, tạo nên sự đối xứng hoàn hảo. Trong hậu kỳ ảnh, bạn có thể điều chỉnh độ tương phản, màu sắc hoặc cắt cúp để làm nổi bật sự đối xứng này. Bạn hoàn toàn có thể kết hợp nhiều quy tắc bố cục trong cùng một bức ảnh, cùng với hậu kỳ ảnh, để nâng tầm ý tưởng sáng tạo.

Bố cục được thiết kế cân xứng quanh một trục trung tâm
Làm chủ tiền cảnh để tăng chiều sâu bức ảnh
Tăng chiều sâu cho bức ảnh bằng cách thêm tiền cảnh là một kỹ thuật tuyệt vời. Dù ảnh chụp là 2D, việc kết hợp các yếu tố tiền cảnh và hậu cảnh sẽ tạo hiệu ứng 3D sống động, thu hút ánh nhìn.
Trong bức ảnh chụp thác nước ở Hà Lan này, những tảng đá dọc dòng sông đóng vai trò tiền cảnh lý tưởng, mang lại sự nổi bật và cân bằng. Kỹ thuật này đặc biệt phát huy hiệu quả khi sử dụng ống kính góc rộng, giúp mở rộng không gian và làm nổi bật chiều sâu.

Làm chủ tiền cảnh
Bức ảnh này được ghi lại tại bến tàu Dublin, Ireland, nơi không gian được khắc họa đầy tinh tế. Những trụ dây xích vững chãi ở tiền cảnh hòa quyện nhịp nhàng với các công trình kiến trúc và cây cầu mờ xa, tạo nên chiều sâu cuốn hút cho khung hình. Chỉ cách ống kính vài mét, các trụ dây xích như kể câu chuyện gần gũi, kết nối người xem với vẻ đẹp hùng vĩ của hậu cảnh.

Làm chủ tiền cảnh để tăng chiều sâu bức ảnh
Thiết kế khung lồng nhau
Khung trong khung” là một kỹ thuật tinh tế để tạo chiều sâu và nhấn mạnh cảnh vật. Hãy tận dụng các yếu tố như cửa sổ, mái vòm hay cành cây vươn ra để hình thành một khung tự nhiên. Khung này không cần bao bọc toàn bộ khung cảnh mà vẫn thu hút ánh nhìn.
Trong bức ảnh chụp quảng trường St Mark ở Venice, một mái vòm được sử dụng khéo léo làm khung, dẫn dắt mắt người xem hướng về nhà thờ St Mark và lầu chuông phía xa. Kỹ thuật này, vốn phổ biến trong hội họa thời Phục hưng, mang lại cảm giác không gian sâu sắc và sống động.

Thiết kế khung lồng nhau
Bức ảnh ghi lại quảng trường tĩnh lặng, không một bóng người – thành quả của việc dậy sớm lúc 5 giờ sáng. Đây là thời điểm vàng mà nhiều nhiếp ảnh gia yêu thích, khi ánh sáng dịu nhẹ và không gian còn nguyên vẹn, sẵn sàng chờ ống kính ghi dấu.
Khung ảnh không chỉ giới hạn ở những cấu trúc nhân tạo mà còn có thể được tạo nên từ những cành cây hay ô cửa sổ. Bức ảnh này, chụp tại hạt Kildare, Ireland, tận dụng thân cây bên phải và các nhánh cây để tạo thành một khung ảnh tự nhiên, ôm lấy cây cầu và nhà thuyền. Dù không bao quát toàn bộ khung cảnh, “khung trong khung” này vẫn mang đến cảm giác chiều sâu đầy cuốn hút.

Thiết kế khung lồng nhau
Việc sử dụng “khung trong khung” mở ra cơ hội sáng tạo, biến môi trường xung quanh thành những khung ảnh độc đáo và sống động.
Đường định hướng trọng yếu
Đường dẫn hướng khéo léo định hướng ánh nhìn của người xem, thu hút họ tập trung vào những điểm nhấn quan trọng. Các yếu tố như con đường, bức tường hay hoa văn đều có thể trở thành đường dẫn hướng hiệu quả. Hãy cùng khám phá các ví dụ dưới đây.
Trong bức ảnh chụp tháp Eiffel, tôi đã tận dụng các hoa văn để tạo đường dẫn hướng. Những đường thẳng trên mặt đất nhẹ nhàng dẫn dắt ánh mắt người xem về phía tháp Eiffel ở phía xa. Đồng thời, tôi sử dụng tiêu điểm trung tâm để tăng sức hút cho bức ảnh. Sự đối xứng hài hòa của khung cảnh xung quanh giúp tiêu điểm này nổi bật hơn bao giờ hết.

Đường định hướng trọng yếu
Đường dẫn hướng không nhất thiết phải là những nét thẳng như trong bức ảnh minh họa. Những đường cong mềm mại có thể tạo nên sức hút và sự thú vị riêng. Trong ảnh này, con đường uốn lượn khéo léo dẫn ánh nhìn của người xem sang phải, trước khi uyển chuyển rẽ trái, tạo cảm giác khám phá. Tôi đã áp dụng quy tắc một phần ba để bố cục bức ảnh thêm hài hòa và ấn tượng.

Đường định hướng trọng yếu
Góc nhìn từ đường chéo đến tam giác
Người ta thường ví von rằng hình tam giác và đường chéo mang đến “sức hút kịch tính” cho bức ảnh. Nhưng “kịch tính” ở đây là gì? Nó khó định nghĩa rõ ràng, bởi lẽ cảm giác này phụ thuộc vào sự cảm nhận của mỗi người.
Đường ngang và dọc gợi lên sự vững chãi, ổn định. Chẳng hạn, một người đứng trên mặt phẳng ngang trông chắc chắn và cân bằng. Nhưng nếu đặt người đó trên một đường dốc, hình ảnh lập tức trở nên kém ổn định, tạo ra một căng thẳng thị giác đầy cuốn hút. Trong đời sống thường nhật, đường chéo hiếm khi được ưa chuộng vì chúng vô tình gợi lên sự bất an. Tuy nhiên, khi được sử dụng khéo léo trong nhiếp ảnh, tam giác và đường chéo lại thổi hồn vào bức ảnh, tạo nên cảm giác sống động và đầy năng lượng.

Góc nhìn từ đường chéo đến tam giác
Lấy ví dụ về cây cầu Samuel Beckett ở Dublin, bức ảnh chụp cây cầu này là một sự kết hợp tinh tế của các hình tam giác và đường chéo. Bản thân cây cầu đã mang hình dáng một tam giác, gợi liên tưởng đến cây đàn hạc Celtic khi nhìn từ một bên. Không chỉ vậy, khung cảnh còn ẩn chứa nhiều tam giác “vô hình” được tạo nên từ các đường dẫn hướng. Đặc biệt, các đường chéo bên phải khung hình hội tụ tại một điểm duy nhất, kết hợp hài hòa với các tam giác để tạo nên một tác phẩm vừa mạnh mẽ vừa cuốn hút. Sự kết hợp này giữa đường dẫn và đường chéo đã làm nên sức sống cho bức ảnh.

Góc nhìn từ đường chéo đến tam giác
Họa tiết thiết kế cùng chất liệu bề mặt
Con người thường bị lôi cuốn bởi vẻ đẹp của các hoa văn, vốn mang tính trực quan, cuốn hút và hài hòa. Hoa văn có thể là những họa tiết nhân tạo với các vòng tròn lặp nhịp nhàng, hoặc tự nhiên như cánh hoa tinh tế. Việc khéo léo đưa hoa văn vào nhiếp ảnh giúp tạo nên bố cục cuốn hút và dễ chịu cho người xem.
Hai bức ảnh này, chụp tại Tunisia, là minh chứng rõ nét. Trong một bức, nhiếp ảnh gia tài tình sử dụng hoa văn từ những viên đá lát đường để dẫn dắt ánh nhìn về phía tòa nhà mái vòm. Tòa nhà, với hình dáng cong tròn, hòa quyện hoàn hảo với các họa tiết tròn trịa bên dưới, tạo nên một tổng thể thống nhất và ấn tượng.

Họa tiết thiết kế cùng chất liệu bề mặt

Họa tiết thiết kế cùng chất liệu bề mặt trong chụp ảnh
Quy luật số lẻ
Quy tắc số lẻ cho rằng một bức ảnh sẽ trở nên cuốn hút hơn khi chứa số lượng lẻ các đối tượng. Theo lý thuyết, số lượng chẵn thường khiến người xem phân tâm, không biết nên tập trung vào đâu, trong khi số lẻ mang lại cảm giác tự nhiên và dễ nhìn hơn.
Tuy nhiên, tôi tin rằng quy tắc này không phải lúc nào cũng đúng, dù nó chắc chắn hữu ích trong một số trường hợp cụ thể. Chẳng hạn, nếu bạn có bốn đứa con, bạn sẽ chọn đứa nào để loại khỏi khung hình? Với tôi, thay vì tuân thủ cứng nhắc, tôi ưu tiên tối ưu hóa số lượng khách hàng tiềm năng trong tương lai.

Quy luật số lẻ
Bức ảnh trên minh họa rõ ràng quy tắc số lẻ. Tôi cố ý bố cục với ba nhịp tròn, bởi hai nhịp có thể làm người xem mất tập trung. Hơn nữa, khung cảnh cũng có ba người, kết hợp hài hòa với các hoa văn và kỹ thuật “khung trong khung”, tạo nên một tổng thể ấn tượng và cân đối.

Quy luật số lẻ trong chụp ảnh
Tận dụng toàn bộ khung hình
Lấp kín khung hình với chủ thể bạn chọn, loại bỏ gần như toàn bộ không gian trống xung quanh, là một kỹ thuật đầy sức mạnh trong nhiều tình huống. Cách làm này hướng toàn bộ sự chú ý của người xem vào chủ thể chính, loại bỏ mọi yếu tố gây xao lãng. Đồng thời, nó giúp làm nổi bật các chi tiết tinh tế của đối tượng, những thứ khó nhận ra khi chụp từ khoảng cách xa.

Tận dụng toàn bộ khung hình
Trong bức ảnh chụp sư tử này, tôi đã zoom cận vào khuôn mặt, thậm chí cố ý cắt bớt một phần đầu và bờm. Điều này khiến người xem hoàn toàn tập trung vào những chi tiết sống động như đôi mắt sắc sảo hay kết cấu lông đầy ấn tượng. Ngoài ra, bạn có thể nhận thấy tôi đã khéo léo áp dụng quy tắc một phần ba để tạo bố cục hài hòa và cuốn hút hơn.

Tận dụng toàn bộ khung hình trong chụp ảnh
Giữ lại phần không gian trống
Một lần nữa, tôi lại tự mâu thuẫn với chính mình! Ở hướng dẫn số 9, tôi từng nói rằng lấp đầy khung ảnh tạo nên một bố cục cuốn hút. Nhưng giờ đây, tôi muốn bạn biết rằng điều ngược lại – để lại nhiều khoảng trống – cũng có thể tuyệt vời không kém, tùy thuộc vào ý đồ nghệ thuật của bạn.

Giữ lại phần không gian trống
Việc để không gian trống bao quanh chủ thể có thể mang đến sức hút đặc biệt. Nó tạo cảm giác tinh giản, thanh thoát, đồng thời giúp người xem tập trung hoàn toàn vào chủ thể mà không bị phân tâm bởi các chi tiết thừa.

Giữ lại phần không gian trống trong kỹ thuật chụp ảnh
Chúng tôi kỳ vọng rằng với những kỹ thuật bố cục nhiếp ảnh được chia sẻ ở trên, bạn sẽ có thêm nhiều cảm hứng và công cụ để tạo ra những bức ảnh không chỉ đẹp mắt mà còn mang đậm dấu ấn cá nhân. Bằng cách áp dụng khéo léo các phương pháp này, bạn có thể biến những khoảnh khắc đời thường thành những tác phẩm nghệ thuật ấn tượng, thu hút mọi ánh nhìn và truyền tải câu chuyện một cách sống động. Hãy để sự sáng tạo dẫn lối và khám phá tiềm năng vô hạn của nhiếp ảnh.